ՀՀ հյուսիս-արևելքում է գտնվում Ուրարտական հզոր թագավորության (մ․թ․ա․ IX-VI դդ․) երբեմնի Ուտիք նահանգը, որ իր մեջ ներառել է նաև ներկայիս Տավուշի մարզի ամբողջ տարածքը: Արտաշեսյանների թագավորության ժամանակաշրջանում (մ․թ․ա II- մ․թ․ I դդ․) Տիգրան Բ-ի թագավորության մաս կազմող Ուտիք նահանգի արևելյան մասը կոչվել է Տուսքուստակ՝ այսինքն՝ Տուսի գավառ: Տավուշ տեղանվան հիմքում հենց Տուս անվանում է, համոզված էին 5-րդ և 10-րդ դարերի պատմիչներ Մովսես Խորենացին և Հովհաննես Դրասխանակերտցին: Մարզկենտրոնը Իջևան քաղաքն է:

Մ4 մայրուղին Երևանի մատույցներից մեզ հասցնում է այստեղ՝ մայրաքաղաքից 142 կմ դեպի հյուսիս-արևելք՝ որտեղ ժամանակին խաչվել են տարանցիկ ճանապարհներով երթևեկող վաճառականական քարավանները Ասորիքից, Դվինից, Պարտավից, Հյուսիսային Կովկասից և այլ վայրերից և իջևանել են այստեղ, հանգստացել, առևտուր արել և շարունակել իրենց ճանապարհը: Բազմաթիվ իջևանատների շնորհիվ քաղաքը հետո կոչվեց Իջևան: Անտառների մեջ կորած Հայաստանի այս հատվածը իր չնաշխարհիկ բնությամբ, մեղմ կլիմայով տարեկան մոտ 1900-2000 ժամ արևափայլք ունի և մինչև 65 անարև օր: Գետերը պատկանում են Կուռ գետի ավազանին:

Աղստև գետի հովիտը, հանքային ջրերի առկայությունը, մաքուր, օդը, գեղեցիկ բնապատկերները, անձեռակերտ և ձեռակերտ հինավուրց մշակութային հազարավոր հուշարձաններ այստեղ են՝ քարայրներ, ջրվեժներ, բերդեր, կամուրջներ, վանական համալիրներ, խաչքարեր, դամբարաններ, հուշակոթողներ, հուշաղբյուրներ: Այստեղ՝ Իջևանի սրտում է նաև Քանդակի պուրակը՝ քանդակի ժամանակակից անվանի վարպետների աշխատանքներով:

Բանահյուսական հարուստ նյութեր՝ հեքիաթներ, զրույցներ, անեկդոտներ, և այլն, անուշ բարբառ,ազգագրական յուրահատուկ ժառանգություն, արհեստների՝ հատկապես գորգագործության հին ավանդույթներ և, վերջապես, գինեգործության պատմական փորձ և հյուրասեր մարդիկ: Այս ամենն այստեղ է՝ պատմական Ուտիք նահանգի Կայեն և Կանգարք գավառներում:

Վարդան Մամիկոնյանի կաղնի

Ակնաղբյուր գյուղի մի քանի բնակիչներ նկարվել են այն կաղնու մոտ, որն, ըստ ավանդույթի, Վարդան Մամիկոնյանը տնկել էր Ավարայրի ճակատամարտի նախօրեին: Ժողովրդին ավանդվել է, որ կաղնին տնկել է սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանը 450 թվականին՝ Ավարայրի ճակատամարտից մեկ տարի առաջ․․․

Կարդալ ավելին

Վարդան Զորավար եկեղեցի 2007թ.

Ակնաղբյուր գյուղում 2007թ. Վարդան Մամիկոնյանի տնկած ծառից քիչ հեռու կառուցվեց Վարդան Զորավար եկեղեցին:

Սրանոցի կամուրջ և Առաքելոց եկեղեցի 12-13րդ դդ.

Սրանոցի քարե կամուրջը գտնվում է Կիրանց-ջուր գետակի հովտում,միմյանց է կապում նախկինում Կունե կոչվող բնակավայրի երկու թաղամասերը: Կամուրջը լայնաթռիչք է, միակամար:Կամրջի աջակողմյան հատվածում մինչ օրս պահպանվել են բնակավայրի ավերակները։ Քարավանատան և մաքսատան շենքերը վկայում են, որ անցյալում սա եղել Է բանուկ ճանապարհների հանգույցի վրա հիմնադրված գյուղաքաղաք: Մոտակայքում է գնտվում նաև Առաքելոց եկեղեցին՝ բազմաթիվ հոգևոր և աշխարհիկ կառույցներով:Այն ծաղկման է հասել XIII դարի վերջին: Առաքելոց վանքից 2 կմ արևելք, Կիրանց գետակի երկու ափերին հիմնադրված Հին Կունեն գյուղատեղի ավերակները, եկեղեցիները և ընդարձակ գերեզմանոցը՝ XIV–—XVII դդ, տապանաքարերով ու խաչքարերով, բաղնիքի և բազմաթիվ բնակելի տների հետքերով ևս վկայում են այդ մասին:

Առաքելոց վանքը 13-րդ դ.

Առաքելոց վանքը գտնվում է ՀՀ Տավուշի մարզի Աճարկուտ գյուղից 2 կմ հեռավորության վրա, Կիրանց գետի ձախ ափին: Վանքը բաղկացած է երկու եկեղեցուց, գավթից, բնակելի և տնտեսական նշանակություն ունեցող շինություններից, որոնց մեծ մասը գտնվում է կիսաքանդ վիճակում: Համալիրը շրջապատված է հաստ պարիսպով, իսկ համալիրից 80 մ ներքև գտնվում է քարվանսարա։

Կարդալ ավելին

Դեղձուտի վանք X-XVII դդ

Դեղձուտի վանքը հինավուրց Հայաստանի Կայեն գավառի հոգևոր ու մշակութային նշանավոր կենտրոններից էր։ Ունի ճոխ հարդարանք և հարուստ զարդաքանդակներ : Գլխավոր եկեղեցու բարավորի վրա փորագրված է խաչ, որը զարդարված է բուսական ու երկրաչափական նուրբ քանդակներով։ Վանքի հիմնադիրը Առաքել վարդապետն է, որի օրոք վանքը գրչության կենտրոն էր: Դեղձուտի վանքը իբրև հոգևոր ու մշակութային կենտրոն իր ծաղկմանն է հասել հատկապես Մահկանաբերդի իշխան ամիրսպասալար Սադունի օրոք՝ Առաքել վարդապետի ժամանակ։

Մահկանաբերդ

Աճարկուտ գյուղից 10 կմ հարավ-արևմուտք է Դեղձուտի վանքի դիմաց է գտնվում Մահկանաբերդը։ Կառուցման ստույգ ժամանակաշրջանը հայտնի չէ: Սակայն հայտնի է, որ 12-13դդ. այն պատկանել է Արծրունիներին, որոնք իրենց գավառի և բերդի անունով կոչվում էին Մահկանաբերդի Արծրունիներ։ Մահկանաբերդը եղել է նաև դիտակետ, որտեղից կարելի էր հսկել Մթնասարի լեռնաշղթայի լեռնալանջերի և Սամսոնի ձորի յուրաքանչյուր շարժում։ Ըստ էության անհնար է եղել գրավել այս բերդը իր անառիկ տեղանքի՝ զառիթափության շնորհիվ:

Սրվեղի վանք

Սրվեղի վանքը գտնվում է Այգեհովիտ գյուղից մոտ 3 կիլոմետր հարավ արեվմուտք՝ սարալանջին, «Խաչի տակ» կոչվող վայրում: Վանքը կառուցվել է 13-րդ դարում։ Միջնադարյան Հայաստանի Կայան գավառի հոգեվոր ու մշակութային կենտրոններից է: Հուշարձանախումբը բաղկացած է երկու եկեղեցիներից, միաբանների բնակելի եվ տնտեսական շինություններից: Շրջափակված է պարսպապատով: Պարսպից մնացել են միայն հիմնապատերը․․․

Կարդալ ավելին

Մակարավանք

Աղստևի հովտին շռայլ բնապատկերներ կան․ այդ բնապատկերների մեջ իր նշանակությամբ, զարդաքանդակների ինքնատիպությամբ, հարստությամբ և հոգևոր ներդաշնակությամբ առանձնանում է տարածաշրջանի չքնաղ կոթողներից մեկը` ձեռակերտ պատկեր Մակարավանքը․․․

Կարդալ ավելին

Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 12 դ.

Մակարավանքի վանահայր Հովհաննես Ա-ը 1198թ. կառուցել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին:

Ջրանցույց (Ակվեդուկ)

Ջրանցույցը կառուցվել է Աչաջուր-Իջևան խճուղու վրա, Աչաջուր գյուղից   2 կմ հարավ-արևելք 1930թ. :

Կարդալ ավելին

Սուրբ Գևորգ եկեղեցի

Սուրբ Գևորգ եկեղեցին գտնվում է Բերքաբեր գյուղի կենտրոնական մասում։ Սուրբ Գևորգ եկեղեցին 15 մետր երկարություն, 11 մետր լայնություն և 14 մետր բարձրություն ունեցող եռանավ գմբեթավոր բազիլիկ կառույց է՝ կառուցված տեղական քարից և մոնոլիտ երկաթբետոնից․․․

Կարդալ ավելին

Սուրբ Կիրակի մատուռ

Հայաստանի Տավուշի մարզի Գանձաքար գյուղում գտնվող Սուրբ Կիրակի մատուռը պատմական հուշարձան է, որը կառուցվել է 1286 թվականին։ Այն իր մեջ պարունակում է հայկական ավանդական ճարտարապետական տարրեր և ծառայում է որպես կարևոր մշակութային և հոգևոր վայր։ Մատուռը կառուցված է տեղական քարից և շրջապատված է․․․

Կարդալ ավելին

Բուդուրի եկեղեցի (կիսավեր) 12 դ.

Բուդուր սարի հյուսիսային լանջին, բացատում է գտնվում Բուդուրի փոքրիկ մատուռը: Այն կառուցված է անմշակ որձաքարով: Ներսում կան խաչքարերի բեկորներ:

Միջնաշենի եկեղեցի 12-13 դդ.

Թալա գետի ձախ ափին Գետահովիտ և Ենոքավան գյուղերի միջև է գտնվում 12-13-րդ դդ. Կառուցված Միջնաշենի թաղակապ ծածկով եկեղեցին :Նրա շրջակայքում բազմաթիվ տապանաքարերով ու խաչքարերով գերեզմանոցն Է: Քանդակազարդ խաչքարերից մեկը դրված է ժայռե պատվանդանին: Գյուղի արևելյան կողմում, ձորի բերանի, պահպանվել են փոքր եկեղեցու հիմնապատերը:

Թևրաքարի ամրոց մ.թ.ա. 7-5-դդ.

Վաղ բրոնզեդարյան Թևրաքար ամրոցը անառիկ ժայռաբլրի վրա է։ Վաղ բրոնզեդարյան շերտը կամ, կուր-արաքսյանը, թվագրվում է Ք.ա. 4-րդ հազարամյակի վերջից մինչեւ 3-րդ հազարամյակի վերջը, իսկ երկրորդ շերտը վաղ հայկական մշակութային շերտն է, որը թվագրվում է Ք.ա. 7-4-րդ դարեր:

Միջնաշենի կամ Գետահովտի ջրվեժ

Գետահովտի թաքնված ջրվեժը շատ գեղեցիկ է: Այն գտնվում է Սառնաջուր գետի ստորին հոսանքում :

Չեչաքար

Դիտավանի հետին մասում վեր է խոյանում մի ժայռ, որին բնակիչները «Քար» կամ Չեչաքար են անվանում, ինչը Դիտավանի խորհրդանիշն է։ Կա ավանդույթ, որ բնության որոշ երևույթներ կապված են «Քարի» հետ։ 

Կարդալ ավելին

Սուրբ Հովհաննես մատուռ

19-րդ դարում կառուցված Սուրբ Հովհաննես մատուռը, որ պատկանել է Կազումյանների ազգատոհմին ավերվել է, մնացել է միայն մի քանի քար: 2008-ին հարևանությամբ կառուցվել է նորը՝ նույն տոհմի ժառանգների կողմից:

Կարդալ ավելին

Քանդակի այգի

Իջևանի քաղաքային զբոսայգում Ժամանակակից քանդակի բացօթյա մշտական ցուցադրություն է: Աշխարհի տարբեր երկներից Իջևան եկած քանդակագործները Հայաստանցի արվեստագետների հետ միջազգային սիմպոզիումների ընթացքում: Կերտել են մի քանի տասնյակ քանդակներ և նվիրել քաղաքին:

Դանիելի խաչ եկեղեցի 12-14դդ.

«Դանիելի Խաչ» եկեղեցին գտնվում է Իջևանից 2 կմ հյուսիս-արևելք՝ անտառի մեջ: Ըստ պատմական տեղեկությունների, կառուցվել է 12-րդ դարում` Խաչի յալ գյուղատեղիում: Իջեւանի բնակիչներն այն կոչում են «Խաչ»: Խորհրդային տարիներին, երբ եկեղեցիներ չէին գործում, մատուռը իջևանցիների միակ հոգևոր օջախն էր: Վերանորոգվել է 1999 թ.:

Ներսես Շնորհալի եկեղեցի

Այս եկեղեցու շենքը կառուցվել է 50-ականների որպես անտառտնտեսության մշակույթի տուն: Հհետագայում ծառայել է որպես երաժշտական դպրոց, իսկ 80-ականների վերջին՝ Տավուշի մարզային գրադարան: Շենքը 1991 թ. տրամադրվել է եկեղեցուն։ 1997 թ. այն նորոգվել է , ավելացվել է գմբեթ ու խաչ, օծվել է 1998

Սրբոց նահատակաց բաց խորան

2015թ.Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի կապակցությամբ հիմնվեց « Սրբոց նահատակաց» բաց խորանը անմիջապես Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի համար կառուցված հուշարձանի դիմաց:

Աղջկա բերդ

Իջևան քաղաքից մոտ 16 կմ դեպի հարավ-արևմուտք, անտառապատ սարի գագաթին է գտնվում «Աղջկա բերդ» ռազմական կառույցը: Այն բոլոր կողմերից շրջապատված է բարձր ժայռերով, միաժամանակ պաշտպանված է արհեստական, բրգավոր պարիսպներով, մուտքի ներսում` փոքրիկ պահակատուն։ Ամրոցի ներսում եղել ել են բնակարաններ ջրամբարներ և խաչաձև հատակագիծ ունեցող մի եկեղեցի։ Ամրոցի բոլոր շինությունները, ինչպես և պարիսպները կառուցված են կապտավուն բազալտից, ամուր կրաշաղախով։

Իջևանի դենդրոպարկ

Դենդրոպարկը հիմնադրվել է 1962թ. Աղստև գետի հին հունի տեղում, որը ծածկված է հողի շերտով։ Ավստրալիայից բացի բոլոր մայրցամաքներից այստեղ հավաքված է 650 ծառ ու թուփ Աշխարհում միակ արջատխլենու արահետը գտնվում է Իջևանի դեմնդրոպարկում: Կան հսկա սեյբաներ, վայրի լիմոնենիներ, վայրի խնձորենի։

Մորո Ձորո Սուրբ Աստվածածին 5-րդ դ.

Անվանումը հավանաբար ստացել է տարածքում մորու ճոխ թփերի առկայության պատճառով: 5-րդ դարից կոպտատաշ բազալտով կառուված այս յուրատեսակ հուշարձանը գտնվում է Լուսահովիտ (նախկին Ծռվիզ) գյուղից հարավ-արևմուտք:

Կարդալ ավելին

Սուրբ Գևորգ Եկեղեցի

Սուրբ Գևորգ Եկեղեցին կառուցվել է 19-րդ դարում։ Գտնվում է գյուղի արևմտյան մասում, «Ագրիչայ» գետի աջ ափին, բարձրադիր վայրում։ Սուրբ Գևորգ եկեղեցին Հայաստանի հարուստ ճարտարապետական ժառանգության մի մասն է։ Այն հայտնի է իր հստակ ճարտարապետական ոճով, որն իր մեջ ներառում է ժամանակաշրջանի կառուցված հայկական եկեղեցիներին բնորոշ առանձնահատկություններ։

Կարդալ ավելին

Աղավնու քարայր

Բարձր ժայռերի վրա բացված բնական այրերը դարեր շարունակ ծառայել են որպես ապաստարաններ մերձակայքի բնակչության համար:Գիտնականների պնդմամբ դեռ 12-13դդ. այս անձավները օգտագործվել են հենց թշնամու հարձակումներից պաշտպանվելու նպատակներով: Լուսաձորի Աղավնու քարայրը, որը տեղացիները կոչել են «Եղունիկի էր»՝ աղավնու այր, քանի որ վայրի աղավնիների «հավաքատեղին» է եղել, հատկապես որպես պաշտպանական «գիծ» ծառայել է լեզգիների հարձակումների ժամանակ 18-րդ դարում: Աղավնու այրը դրսից գրեթե անտեսանելի էր թշնամու համար, դրա մուտքը բնակիչները քողարկել են ժայռի գույնի քարով:

Խաշթառակ։ Սուրբ Դավիթ Մարգարե եկեղեցի

Մայիսի 9-ին Իջևանի տարածաշրջանի Խաշթառակ գյուղում օծվեց «Սուրբ Դավիթ մարգարե» եկեղեցին: Տուֆակերտ եկեղեցին կառուցվել է Վորոնեժի համալսարանի  դասախոս, տնտեսագիտության  դոկտոր- պրոֆեսոր, ծագումով խաշթառակցի  Արտակ Քամալյանի միջոցներով:

Կարդալ ավելին

Գետահովիտ։ Սուրբ Մաթեոս եկեղեցի

Սուրբ Մաթեոս եկեղեցին գտնվում է Տավուշի մարզի Գետահովիտ համայնքում։ Եկեղեցին կառուցվել է 2018 թվականին։ Մինչ եկեղեցու կառուցումը Գետահովիտում չի եղել գործող եկեղեցի, պահպանվել էր միայն Միջնաշեն կոչվող կիսավեր հինավուրց տաճարը, որը բնակավայրից բավականին հեռու է գտնվում:

Կարդալ ավելին

Իջևան։ Սուրբ Հովհաննես մատուռ

Մատուռը օծվել է 2008 թվականի սեպտեմբերի 7-ին։ Այն գտնվում է դեռևս 19-րդ դարում Կազումյանների ազգատոհմի կողմից կառուցված հին մատուռի կողքին։ Տարիների ընթացքում մատուռը ավերվել էր և նրանից մնացել էր միայն մի քանի քար։

Կարդալ ավելին

Լուսահովիտ։ Մորո-Ձորո վանք

Մորո Ձորո վանքը գտնվում է ՀՀ Տավուշի մարզի Լուսահովիտ գյուղի (նախկին Ծռվիզ գ.) հարավ-արևմտյան ձորակի աջ ափին: Հայտնի է նաև Ծռվիզի վանք անվանմամբ։ Վանքի Ս. Աստվածածին քառախորան կենտրոնագմբեթ եկեղեցին կառուցվել է V դ., կոպտատաշ բազալտ քարով (նախնական ծավալը պահպանվել է մինչև գմբեթարդները):

Կարդալ ավելին

Ներքին Ծաղկավան

Ծաղկավանը Տավուշի մարզի հնագույն բնակավայրերից է, հիմնադրվել է մոտավորապես 13-րդ դարի կեսերին: Հնում բնակավայրը գտնվում էր ներկայիս գյուղատեղից մոտ 500-1000 մետր դեպի հարավ։ Գյուղը եղել մելիքանիստ, որի համար մինչև 1940-ական թթ. կոչվել է Մելիքգյուղ

Կարդալ ավելին

Ազատամուտ

Ազատամուտը Տավուշի մարզի գյուղ է, որը գտնվում է Աղստև գետի աջ ափին, Իջևանից 16 կմ դեպի հյուսիս։ Նախկինում այն ուներ քաղաքատիպ ավանի կարգավիճակ։ Ազատամուտի մոտով անցնում է սահմանը Ադրբեջանի հետ։ Մոտակայքում են Դիտավան, Աչաջուր և Սևքար գյուղերը։ Գյուղում կա դպրոց, մանկապարտեզ, մշակույթի պալատ, թութունի արտադրամաս։

Կարդալ ավելին

Կիրանց։ Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի

Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղում է գտնվում նորահայտ տեղական նշանակության հուշարձանի կարգավիճակ ստացած 19-րդ դարի Սբ. Երրորդություն եկեղեցին: Դեռեւս չորրորդ դարից հիշատակվող Տավուշի մարզի Կիրանց (Կունեն) գյուղի Սուրբ Երրորդություն բազիլիկ տիպի եկեղեցին կառուցվել է 1888 թվականին։

Կարդալ ավելին

Վազաշեն։ 2000-ամյակին նվիրված հուշարձան

Վազաշենը որպես բնակավայր հիշվում է վաղ ժամանակներից և հանդիսանում է Տավուշի մարզի ամենահին բնակավայրերից մեկը։ Հնում այն կոչվել է Լալագեղ կամ Աշըղգեղ, խորհրդային կարգեր հաստատվելուց հետո՝ Լալիգյուղ, իսկ 1970 թվականից՝ Վազաշեն։

Կարդալ ավելին

Սարիգյուղ։ Չինարի ծառ

Չինարի ծառը գտնվում է Տավուշի մարզկենտրոնից 19 կմ հյուսիս, Աղստև գետի ձախ կողմում տեղակայված Սարիգյուղ գյուղում: Ծառի բարձրությունը շուրջ 54մ է, իսկ բնի շրջագիծը 14մ: Նրա մեջ տնակի մեծությամբ փչակ է գոյացել, որտեղ կարող են պատսպարվել 15-20 մարդ:

Կարդալ ավելին

Դիտավան: Չեչաքար

Դիտավանի հետին մասում վեր է խոյանում մի ժայռ, որին բնակիչները «Քար» կամ Չեչաքար են անվանում, ինչը Դիտավանի խորհրդանիշն է։ Կա ավանդույթ, որ բնության որոշ երևույթներ կապված են «Քարի» հետ։ Այսպես, գյուղում կարկուտ քիչ է տեղում, որը գյուղացիների կարծիքով, կապված է այն բանի հետ, որ «Քարը» քաշում տանում է։ Չեչաքարը համայնքի ամենաբարձր կետն է, որտեղ համայնքի ջանքերով երկաթյա խաչ է կանգնեցվել։

Կարդալ ավելին

Լուսաձոր։ Սուրբ Գևորգ Եկեղեցի

Սուրբ Գևորգ Եկեղեցին կառուցվել է 19-րդ դարում։ Գտնվում է գյուղի արևմտյան մասում, «Ագրիչայ» գետի աջ ափին, բարձրադիր վայրում։ Սուրբ Գևորգ եկեղեցին Հայաստանի հարուստ ճարտարապետական ժառանգության մի մասն է։ Այն հայտնի է իր հստակ ճարտարապետական ոճով, որն իր մեջ ներառում է ժամանակաշրջանի կառուցված հայկական եկեղեցիներին բնորոշ առանձնահատկություններ։

Կարդալ ավելին

Ենոքավան: Սուրբ Սարգիս մատուռ

Ենոքավանի Սուրբ Սարգիս մատուռը կարևոր կրոնական և մշակութային հուշարձան է, որը գտնվում է Հայաստանի Տավուշի մարզում։ Կառուցված լինելով 13-րդ դարում՝ մատուռը նվիրված է Սուրբ Սարգիսին, որը Հայ Առաքելական եկեղեցու սրբերից մեկն է և հայտնի է որպես զինվորների, երիտասարդների և ճանապարհորդների հովանավոր։ Սուրբ Սարգիսի տոնը կարևոր իրադարձություն է հայկական տոնացույցում և հաճախ նշվում է հատուկ արարողություններով և տոնակատարություններով։

Կարդալ ավելին

Բերքաբեր։ Սուրբ Գևորգ եկեղեցի

Սուրբ Գևորգ եկեղեցին գտնվում է Բերքաբեր գյուղի կենտրոնական մասում։ Սուրբ Գևորգ եկեղեցին 15 մետր երկարություն, 11 մետր լայնություն և 14 մետր բարձրություն ունեցող եռանավ գմբեթավոր բազիլիկ կառույց է՝ կառուցված տեղական քարից և մոնոլիտ երկաթբետոնից: Կառույցը սկզբնապես նախագծվել է ճարտարապետ Մերի Դանիելյանի կողմից, ու շինարարությունն սկսվել է դեռևս 1986 թվականից:

Կարդալ ավելին

Գանձաքար։ Սուրբ Կիրակի մատուռ

Հայաստանի Տավուշի մարզի Գանձաքար գյուղում գտնվող Սուրբ Կիրակի մատուռը պատմական հուշարձան է, որը կառուցվել է 1286 թվականին։ Այն իր մեջ պարունակում է հայկական ավանդական ճարտարապետական տարրեր և ծառայում է որպես կարևոր մշակութային և հոգևոր վայր։ Մատուռը կառուցված է տեղական քարից և շրջապատված է միջնադարյան գերեզմանոցով։ Այն դարերի ընթացքում մի քանի վերանորոգման է ենթարկվել՝ պահպանելու իր կառուցվածքն ու նշանակությունը։

Կարդալ ավելին

Աչաջուր։ Ջրանցույց

Հայաստանի Տավուշի մարզում գտնվող Աչաջուր գյուղում կա մի նշանավոր պատմական կառույց, որը հայտնի է որպես Աչաջուրի ջրատար: Այս ջրատարը գյուղում գործող հիդրոէլեկտրակայանի կարևոր մասն է, որը թվագրվում է 20-րդ դարի խորհրդային ժամանակներից:

Կարդալ ավելին

Ակնաղբյուր։ Վարդան Մամիկոնյանի կաղնի

Ակնաղբյուր գյուղի մի քանի բնակիչներ նկարվել են այն կաղնու մոտ, որն, ըստ ավանդույթի, Վարդան Մամիկոնյանը տնկել էր Ավարայրի ճակատամարտի նախօրեին: Ժողովրդին ավանդվել է, որ կաղնին տնկել է սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանը 450 թվականին՝ Ավարայրի ճակատամարտից մեկ տարի առաջ:

Կարդալ ավելին

Այգեհովիտ։ Սրվեղի վանք

Սրվեղի վանքը գտնվում է Այգեհովիտ գյուղից մոտ 3 կիլոմետր հարավ արեվմուտք՝ սարալանջին, «Խաչի տակ» կոչվող վայրում: Վանքը կառուցվել է 13-րդ դարում։ Միջնադարյան Հայաստանի Կայան գավառի հոգեվոր ու մշակութային կենտրոններից է: Հուշարձանախումբը բաղկացած է երկու եկեղեցիներից, միաբանների բնակելի եվ տնտեսական շինություններից:

Կարդալ ավելին

Աճարկուտ: Առաքելոց վանք

Առաքելոց վանքը գտնվում է ՀՀ Տավուշի մարզի Աճարկուտ գյուղից 2 կմ հեռավորության վրա, Կիրանց գետի ձախ ափին: Վանքը բաղկացած է երկու եկեղեցուց, գավթից, բնակելի և տնտեսական նշանակություն ունեցող շինություններից, որոնց մեծ մասը գտնվում է կիսաքանդ վիճակում: Համալիրը շրջապատված է հաստ պարիսպով, իսկ համալիրից 80 մ ներքև գտնվում է քարվանսարա։

Կարդալ ավելին